İstanbul Okan Üniversitesi Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Funda Gümüştaş, nörogelişimsel bozukluklar, depresyon ve kaygı bozuklukları gibi psikiyatrik sorunların yanı sıra, öğrencilerdeki öğrenme ve dikkat sorunlarının en önemli nedenlerinden birinin aşırı ekran maruziyeti olduğunu vurguladı.
Bilgisayar, tablet, cep telefonu ve televizyon gibi dijital cihazlara erken yaşta maruz kalmanın, çocukların gelişiminde ciddi riskler oluşturduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Gümüştaş, ekran kullanımına başlama yaşının giderek düştüğünü belirtti.
Araştırmalara göre, beynimizin dikkat, öğrenme, muhakeme ve neden-sonuç ilişkisi kurma gibi işlevlerinden sorumlu ön bölgesi 24 yaşına kadar gelişmeye devam ediyor. Bu sürecin sağlıklı ilerlemesi için, çocukluk ve gençlik döneminde dijital içeriklere aşırı maruziyetin önüne geçilmesi gerekiyor. Özellikle sosyal medyada yer alan hızlı geçişlere sahip kısa videolar ve ödül mekanizmasını doğrudan etkileyen dijital oyunlar, çocuklarda bağımlılık riskini artırarak öğrenme ve dikkat sorunlarına yol açabiliyor.
Dijital Bağımlılığın Sonuçları
Aşırı ekran kullanımı, çocuklarda sorumluluk almaktan kaçınma, geç yatma, yetersiz uyku, sabahları uyanmada güçlük, derslere ilgisizlik, insan ilişkilerinden kopma ve sosyal izolasyon gibi birçok olumsuz etkiye neden olabiliyor. Uzun süre hareketsiz kalma, sağlıksız beslenme alışkanlıkları ve aile içi etkileşimin azalması da dijital bağımlılığın yol açtığı diğer sorunlar arasında yer alıyor. Depresyon ve öfke kontrol bozuklukları gibi psikolojik rahatsızlıklar da bu sürecin olası sonuçlarından biri olarak öne çıkıyor.
Ebeveyn ve Öğretmenlere Büyük Görev Düşüyor
Ebeveynlerin kendi ekran kullanım sürelerine dikkat etmeleri, çocuklarının dijital cihazlarla geçirdiği zamanı yaşlarına uygun şekilde sınırlandırmaları büyük önem taşıyor. Çocukların ekran dışında keyif alabilecekleri kutu oyunları, açık hava etkinlikleri, sanatsal ve sportif faaliyetler gibi alternatiflerle desteklenmesi gerekiyor. Aile yemeklerini keyifli sohbetlerle zenginleştirmek, akraba ve arkadaş buluşmalarını teşvik etmek, çocukların sosyal gelişimi açısından kritik rol oynuyor.
Öğretmenlerin de okulda çocukların sanatsal, akademik ve sportif yeteneklerini keşfederek onları desteklemeleri, grup çalışmaları ve sosyal yardımlaşma projelerine yönlendirmeleri öğrencilerin motivasyonunu artıracaktır. Rekabetçi yaklaşımlardan kaçınılarak, çocukların kendilerini yetersiz hissetmelerinin önüne geçilmesi büyük önem taşıyor.
Dijital bağımlılıkla mücadelede bilinçlenme ve doğru yönlendirme büyük fark yaratacaktır. Toplum olarak çocukların sağlıklı gelişimini desteklemek için, ekran kullanımını sınırlandırarak onları daha sağlıklı ve dengeli bir yaşama teşvik etmek hepimizin sorumluluğundadır.
