PSA (Prostat Spesifik Antijen) Testi Nedir?
PSA (Prostat Spesifik Antijen), prostatta üretilen ve meninin kıvamı ile yakından ilişkili olan enzimdir. Üretilen PSA’nın bir miktarı kanda dolaşır. İyi huylu prostat büyümesi, prostat enfeksiyonu ve prostat kanseri gibi durumlarda ise kana geçen PSA miktarı değişiklik gösterebilir. Kandaki PSA değeri ve bu değerde gelişen değişimler, prostat rahatsızlıklarının durumu hakkında açık bilgiler verir.
Total PSA ve Serbest PSA Nedir?
Kanda dolaşan PSA miktarının pek çoğunun proteinlere bağlı olduğunu söyleyebiliriz. %5 ila %35 aralığındaki PSA ise herhangi bir protein ile ilişkili olmadan kanda dolaşır. Bu serbest PSA’dır. Prostat kanserinin erken evrede yakalanabilmesi için ilk yapılan test total PSA’dır. Normal değerinin çok daha üzerinde ölçülmesi durumunda; kanda proteinlere bağlı olmayan serbest PSA düzeyine ve serbest PSA’nın total PSA’ya oranı incelenir. Kısacası; prostat kanseri olan kişilerde daha düşük oranda serbest PSA değeri bulunur.
Prostat Kanseri Tanısı Nasıl Konur?
Yalnızca serbest PSA değerine bakarak değerlendirme yapmak sağlıklı sonuçlar vermez. İlk PSA ölçümü yapılacağı zaman, serbest PSA değerine bakmaya gerek yoktur. Kişiden ilk defa istenecek total PSA değeri referans değerlerin üstünde ve yüksek görünüyor ise total PSA değerinin doğrulanabilmesi için birlikte serbest PSA ölçümü yararlı olacaktır. Ancak, yine de yapılacak bu testler prostat kanserinin teşhisini koyabilmek için yeterli değildir. Teşhisin konabilmesi için; PSA değerleri, oranları ve muayene öyküsü göz önünde bulundurularak, prostat biyopsisi de istenebilir.
PSA Testinde Başka Hangi Tetkikler Yapılır?
PSA’nın yıllık artış hızı, PSA’nın prostat volümüne oranı ve PSA’nın ikiye katlanma zamanı gibi daha farklı ve duyarlı tanı testleri bulabilmek için araştırmalar yapılıyor olsa da bunların PSA’ya tek başına olan katkısı ile ilgili bir kesinlik yoktur.
PSA Değerleri Yaşa Göre Değişir mi?
Prostat hacminin büyümesi ve yaşın ilerlemesine bağlı olarak PSA değerinde artış görülebilir. Fakat, yaşı göz önünde bulundurarak PSA değeri kullanılması hususunda görüş ayrılıkları vardır. Özellikle; genç bireylerde düşük PSA sınır değerlerinin kullanılması, gerekli olmayan biyopsileri artıracaktır. Daha yaşlı bireylerdeki yüksek PSA değerlerinin kullanılması ise mevcut hastalığın tanı almasını geciktirebilir.