Omurga Tümörü Nedir?
Omurga (Vertebra) tümörleri çeşitli şekillerde tanımlanabilir. Bu açıdan omurga kemiği tümörlerini, kendi dokusundan (primer=birincil) ve vücudun başka kanser odağından kaynaklanan (metastatik=sekonder) tümörler olmak üzere iki gruba ayırmak mümkün. Omurga, akciğer ve karaciğeri takiben kanser hücrelerinin metastaz yaptığı en yaygın üçüncü bölge olarak bilinir. Omurları etkileyen çoğu tümör, vücudun başka bir yerinden omurgaya yayılır (metastaz yapmış) ve genellikle prostat, meme, akciğer, böbrek, tiroit veya bağırsak kaynaklı olur.
Vücudun herhangi bir yerinde kansere yakalanmış tüm hastaların %40'ından fazlasında tümör omurgaya yayılır. Ancak bu hastaların sadece% 10'unda şikayete neden olduğunu söylemeliyiz. Bu nedenle vertebral tümörler, daha önce kanser öyküsü olan kişilerde daha yaygın bir tablodur. Omurganın kendi dokusundan kaynaklı (primer) tümörler ise çok daha az yaygındır. Bunlar iyi (benign) ya da kötü (malign) karakterde olabilir.
İyi Huylu Omurga Tümörü Çıkarılmalı mı?
İyi huylu bir tümör kanser değildir ancak şikayetlere, omurga üzerinde hasara neden oluyorsa veya sinirlere baskı oluşturuyorsa çıkarılması gerekebilir. Anevrizmal kemik kisti, osteoid osteoma, osteoblastoma, osteokondrom ve hemanjiom bunlara örnektir.
Kötü huylu tümörler, komşu sağlıklı dokulara yayılabilen, başka organlara (akciğer, karaciğer vs) sıçrayabilen ve hayatı tehdit edebilen kanserlerdir. Malign omurga tümörlerinde kondrosarkomlar, Ewing sarkomları ve osteosarkomlar bulunur.
Omurga tümörleri, özellikle büyüdükçe ve bulunduğu yerdeki dokulara hasar verdiği ölçüde, farklı şikayetlere neden olabilir. Tümörler omurga kemiğiniz dışında omuriliğinizi veya sinir köklerini, kan damarlarını veya komşu organlarınızı etkileyebilir.
Omurga Tümörünün Belirtileri Nelerdir?
• Sırt ağrısı (İstirahat ile hafiflemediği gibi geceleri daha şiddetli olabilir).
• Özellikle kol veya bacaklarda duyu kaybı veya kas zayıflığı
• Yürüme zorluğu
• Bağırsak veya mesane fonksiyonu kaybı (idrar ve dışkı yapamama/kontrol edememe)
• Yavaş ya da hızlı gelişen kol ya da bacağın bir kısmını ya da tümünü etkileyen felç gelişimi.
Ne Zaman Doktora Görünmeli?
Sırt ağrısının birçok nedeni var ve çoğu sırt ağrısı bir tümör kaynaklı olmaz. Ancak, erken tanı ve tedavi vertebral tümörler için önemli olduğu için, doktorunuza mutlaka sırt ağrınıza dair ayrıntılı bilgi verin. Aşağıdaki durumlarda ise hemen bir tıbbi yardım alın:
• Bacaklarınızda veya kollarınızda ilerleyici kas zayıflığı veya uyuşma varsa
• Bağırsak veya mesane fonksiyonlarınızda değişiklikler yaşıyorsanız
Omurga Tümöründe Tanı Nasıl Konuyor?
Omurga tümörleri bazen fark edilmeyebiliyor çünkü semptomları daha sık görülen durumlara benzer. Bu nedenle, doktorunuzun tam tıbbi geçmişinizi bilmesi ve genel fiziksel ve nörolojik muayeneleri yapması özellikle önemli. Eğer doktorunuz bir tümörden şüpheleniyorsa, aşağıdaki testlerden biri veya birkaçı tanının doğrulanmasına yardımcı olabilir ve tümörün yerini belirleyebilir:
Düz Grafi: Düz radyografi, pediküllerin veya omur gövdesinin erozyonunu göstermek için kullanılır. Bununla birlikte, radyolojik bulgular sadece kemik yıkımı %30-50'ye ulaştığında ortaya çıkar.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Omurga, omurilik ve sinirlerinizin doğru görüntülerini üretmek için güçlü bir mıknatıs ve radyo dalgaları kullanır. MRG genellikle vertebral tümörleri teşhis etmek için tercih edilen testtir. Belli dokuları ve yapıları vurgulamaya yardımcı olan bir kontrast madde, test sırasında ayağınızdaki veya ön koldaki bir damar içine enjekte edilir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT) Taraması: MRG yumuşak dokuları daha ayrıntılı gösterirken BT kemik yapıları göstermede daha üstün ve kullanışlı bir yöntemdir. BT taraması MRG ile kombinasyon halinde kullanılabilir. Ayrıca nereden kaynaklandığı bilinmeyen metastaz hastalarında primer odağı saptamak için akciğer, karın (batın) tomografisi çekilir.
Kemik tarama (Sintigrafi): Özellikle metastaz hastalarında omurga dışında başka bir kemikte lezyon olup olmadığını teyit etmek için kullanılır.
Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) - CT: Sistemik hastalığın hızlı taranmasına ve evrelemesine izin verir. Ayrıca kanserli hastalarda kemoterapiye yanıtı belirlemek için kontrol amaçlı çekilebilir.
Biyopsi: Çoğu zaman, tümör tipini belirlemenin tek yolu, bir mikroskop altında küçük bir doku örneğini (biyopsi) incelemektir. Biyopsi sonuçları, tedavi seçeneklerini belirlemede yardımcı olan güçlü bir yöntemdir. Biyopsi örneğini elde etmek için kullanılan teknik, genel tedavi planının başarısı için kritik olabilir. Çoğu durumda anestezi altında bir görüntüleme (genellikle X-ışını=skopi veya BT ) kılavuzluğunda biyopsi iğnesi ile kapalı olarak uygulanır.
Omurga Tümörü Nasıl Tedavi Edilir?
Bir omurga tümöründe tedavinin etkinliğini belirleyen, mevcut tümörün iyi ya da kötü olmasıdır. İyi huylu tümörler uygun cerrahi ile genellikle sorunsuz iyileşir. Omurganın kendisinden kaynaklanan (primer) kötü huylu tümörlerde gidişatın iyi olması, tümörün başka organa yayılmamasına, cerrahi ile tamamının çıkarılmasına ve kemoterapi ve/veya radyoterapiye iyi bir cevap vermesine bağlıdır.
Başka bir kanser odağından kaynaklanan (metastaz) omurga tümörlerinde ise tedavi süreci, mevcut kanserin cinsine, omurga dışında başka bir organa yayılım varlığına ve hastanın genel durumuna bağlı olarak değişir. Çoğu omurga tümörü için tedavi seçenekleri şunlardır:
Cerrahi Tedavi (Ameliyat)
Cerrahi olarak tümörün çıkarılması ve oluşan boşluğun doldurulması esasına dayanır. İdeal olarak tedavinin amacı, tümörden tamamen kurtulmaktır. Ancak bu, omurilikte veya çevredeki sinirlerde kalıcı hasar riskiyle beraber olabilir. Bu seçenek genellikle genel durumu iyi olup, uzun dönem yaşam beklentisi olan hastalar için tercih edilir.
Omurilik basısına neden olan tümör dokusunun ortadan kaldırılması ve omurganın sabitlenmesi
Özellikle malign karakterdeki tümörler omurilik basısına neden olarak kısmi ya da tam felce neden olabilir. Bu durumda basıyı ortadan kaldırmak için omuriliğin etrafı boşaltılır (seperasyon cerrahisi) ve etkilenen omurgayı sabitlemek için vidalama yöntemi (enstrümentasyon) uygulanır.
Vertebroplasti - Kifoplasti
Ameliyathanede gerçekleştirilen görüntü kılavuzlu bu tedaviler, çökmüş omurga kemiğini yeniden yapılandırıp hizalanmayı düzeltir veya bir sinir üzerindeki basıncı giderir. Genel anestezi ya da lokal anestezi ve destekli sedasyon altında (hastanın uyanık olduğu) yapılabilir. Bir veya iki iğne, arkadaki deriden kırık omurgaya röntgen rehberliği altında kapalı olarak ilerletilir. Skopi ile iyi iğne yerleşimi doğrulandıktan sonra, cerrah kemik çimentosunu kırık omurgaya enjekte eder. Çimento, birkaç dakika içinde sertleşir, kemikte ani stabilite ve ağrının giderilmesini sağlar. Bu yöntem genel durumu iyi olmayan kanser hastalarında uygulanabilir.
Radyoterapi
Tümüyle çıkarılamayacak tümörlerin kalıntılarını ortadan kaldırmak için operasyonu takiben veya ameliyat edilemeyen tümörleri tedavi etmek için uygulanabilir. Bazı tümörler için ilk basamak tedavi de olabilir. Radyasyon tedavisi ayrıca, ameliyatın çok riskli olduğu durumlarda yalnızca ağrıyı hafifletmek için de kullanılabilir.
Stereotaktik Radyocerrahi (SRS)
Aslında cerrahi olmayan bu tedavi, yüksek dozda kesin olarak hedeflenen radyasyonu sağlar. SRS'de doktorlar bilgisayarları, radyasyon ışınlarını tüm noktalarda kesin doğrulukta ve birden çok açıdan odaklamak için kullanır. Klasik radyoterapi yöntemlerine göre etkinliği yüksek ve yan etkisi düşüktür. Radyocerrahide, omurga tümörlerini tedavi etmek için Cyberknife gibi teknolojiler de mevcut.
Kemoterapi
Birçok kanser türü için standart bir tedavi olan kemoterapi, kanser hücrelerini yok etmek veya büyümelerini engellemek için kullanılır. Tek başına ya da diğer terapilerle kombinasyon halinde de kullanımı var.
Hormonoterapi
Sıklıkla prostat ve meme kanserli hastalarda kullanılır.
İmmünoterapi
Melanom, akciğer ve böbrek kanserine bağlı metastatik hastalarda kullanımı var.
Steroidler
Cerrahi ve radyasyon terapisi, tümörlerin kendisi de omurilikte mikropsuz iltihaba (enflamasyon) neden olabilir, doktorlar bazen ameliyatı takiben ya da radyasyon tedavisi sırasında ödemi azaltmak için kortikosteroidler reçete eder. Kortikosteroidler inflamasyonu azaltsa da, kas güçsüzlüğü, osteoporoz, yüksek tansiyon, diyabet ve enfeksiyona karşı artmış duyarlılık gibi ciddi yan etkilere neden olduğu için genellikle kısa süreli olarak kullanılırlar.
Bifosfanatlar
Kemik güçlendirmesi için kullanılan bu ilaçlar tümörden etkilenen kemiklerde çökme ve kırılma riskini azaltıcı bir etkiye sahip.
Tedavide Geç Kalınırsa Ne Olur?
Hem iyi hem de kötü omurga tümörleri, omurilikteki sinirleri sıkıştırarak, tümörün bulunduğu yerin altında bir hareket veya duyu kaybına yol açabilir. Örneğin, bazen bağırsak ve mesane fonksiyonunda değişikliklere neden olurken, sinir hasarı da kalıcı olabilir.
Bir omurga tümörü, omurganın kemiklerine zarar vererek onu dengesiz hale getirebilir. Bu da, ani bir kırık veya omuriliği yaralayabilecek bir kaza sonrası omurganın çökme riskinin artması demek. Ancak tümör erken yakalanır ve hızlı bir şekilde tedavi edilirse, daha fazla fonksiyon kaybını önlemek ve sinir fonksiyonunu yeniden kazanmak mümkün hale gelir.