Aplastik anemi, kemik iliğinde bulunan hematopoetik kök hücrelerin vücudun ihtiyacı olan kan hücrelerini üretememesine bağlı olarak gelişen ve hücrelere oksijen taşınmaması sonucunda vücudun sağlıklı çalışmasına engel olan bir hastalıktır. Kemik iliğinin kan üretebilen yapısını kaybetmesi ilik dokusu yerine yağ dokusunun geçmesiyle kendini gösterir.
Her yaş grubundan insanda görülebilen hastalık, ergenlikte, ergenlik öncesi dönemdeki çocuklarda ve yaşlılarda görülür. Erken tanı ve uygulanacak doğru yöntemlerle oldukça nadir görülen bir hastalık olan aplastik aneminin tedavisi sağlanabilir. Tedavi edilmediği durumlarda hayati tehlike teşkil eden aplastik anemi nedenleri ve belirtilerini öğrenmek erken tanı ve müdahale açısından kritik önem taşır.
Oldukça seyrek karşılaşılan bu hastalık her yıl bir milyonda 2 ila 7 kişide görülür. Ancak bu durum ülkeden ülkeye değişik gösterebilir ABD’de de her yıl yaklaşık 1 milyon kişiden 3’ü bu hastalığa yakalanırken, Doğu Asya ülkelerinde daha sık görülür. Hastalık doğuştan itibaren kendini gösterebilirken sonradan da oluşabilir.
Aplastik Anemiye Neden Oluşur?
Doğuştan gelen nedenler, radyasyona maruz kalma, hamilelik, doku hastalıkları, viral enfeksiyonlar ağır ilaçlar gibi faktörler aplastik anemiye neden olabilir. Çoğu vakada, aplastik aneminin nedenini tespit edilemez. Hastaların yaklaşık %20’sinde genetik faktörler yer alır. Çoğu kişide aplastik aneminin bir otoimmün hastalık olduğuna dair bulgular vardır. Bu, vücudun bağışıklık sisteminin kendisine saldırması anlamına gelmektedir. Bağışıklık sistemi kemik iliğine saldırır ve yeterli kan hücresi üretmesini engeller.
Aplastik Anemi Belirtileri Nelerdir?
Aplastik anemi semptomları, düşük kan hücresi sayısından dolayı kaynaklanır. Bir kişinin yaşadığı semptomların şiddeti, sahip olduğu kan hücresi sayısına bağlıdır. Düşük alyuvar sayısı, kişinin yorgun veya zayıf hissetmesine, nefessiz kalmasına ve solgun gözükmesine neden olabilir ve hastalarda şiddetli enfeksiyonlara neden olabilir. Ufak yaralanmalarda bile kolay kanamaya ve cilt altında kızarma ve kırmızı noktalara neden olabilir. Aplastik aneminin şiddeti enfeksiyon ve kanamalar hayatı risk taşıyabilir. Halsizlik, yorgunluk, çarpıntı ve nefes darlığı görülen diğer belirtilerdir.
Aplastik Anemi Tanısı ve Tedavisi
Aplastik anemi tanısı için kan sayımı yapılır ve kemik iliği örneklerini incelenir. Aplastik anemide, kandaki alyuvar, akyuvar ve platelet sayılarının tamamı düşüktür. Kemik iliğinden alınabilecek iki tür örnek vardır. Kemik iliği biyopsisinde, özel bir iğne kullanılarak tam kemik iliği parçası alınır. Teşhis hastalarda kemik iliği biyopsisinde yağ dokusunda artma ve kan üreten öncü hücrelerin yokluğu ile konulur.
Görünen hücre sayısına göre doktorlar hastalığı orta, şiddetli veya çok şiddetli aplastik anemi olarak tanılar. Orta şiddette aplastik anemi zamanla şiddetli hale gelebilir bu nedenle vakit kaybedilmeden tedaviye başlanması önemlidir.
Tedavi hastalardaki aplastik anemi derecesine bağlı olarak planlanır. Ağır aplastik anemilerde ilk tercih akraba veya akraba dışı kök hücre nakli olmalıdır. Hafif, orta ve ağır aplastik aneminin tedavisinde kemik iliğini uyarıcı ilaçlar androjenler ve destek tedaviler uygulanır.
