Fenilketonüri Hastalığı Nedir?
Bu hastalık, fenilalanin adlı maddenin vücutta düzgün bir şekilde parçalanamamasından kaynaklanır. Fenilalanin, proteinlerin yapı taşı olan bir aminoasittir ve yiyeceklerle birlikte vücuda alınır. Normalde, fenilalanin vücutta "fenilalanin hidroksilaz" adlı bir enzim sayesinde "tirozin" adlı başka bir maddeye dönüştürülür. Ancak bu enzim düzgün çalışmazsa, fenilalanin tirozin haline gelemez ve kanda birikmeye başlar. Bu birikim de hastalığa yol açar.
Hastalığı taşıyan bebekler doğduklarında sağlıklı durumdadır. Yukarıda bahsettiğimiz durumun gerçekleşmesi, beyin gelişiminde bozulmaya ve nörolojik hasarlara yol açabilir. Bebeklerde gelişen bu durum, erken evrede teşhis edilerek tedavi altına alınmazsa geri dönüşümü olmayan beyin hasarına, zeka geriliğine, gelişme geriliğine, istemsiz kasılmalara, kendi kendine zarar vermeye ve otistik davranış bozukluğu gibi durumlara neden olabilir. Bu bebeklerdeki idrar; fenilalanin metabolitleri yüzünden kötü kokar, genellikle koku fare idrarı kokusuna benzetilebilir. Hastalığı tedavi edilmeyen çocuklarda zamanla saç, deri ve gözde pigmentasyon kaybı meydana gelerek; sarışın, ince saçlı ve mavi gözlü olabilirler.
Hastalık Nasıl Teşhis Edilir?
Hastalıkta ilk tanı yenidoğan tarama testlerinde çıkar. Fenilalanin düzeyindeki artışın gözlemlenmesi ile kolay bir şekilde tanı konabilir. Bu yüzden; yenidoğan bebeklerden Guthrie kartı olarak bilinen özel kağıtlara, taburculuktan önce topuklardan birkaç damla kan alınır. Bu testin yanlış sonuç vermemesi adına; kan örneğinin, bebeğe protein takviyesi yapıldıktan, yaşamının ilk 24 saatinden sonra alınması önemlidir. Eğer, taburculuk 24 saat içinde gerçekleştirilecek ise kan örneği ilk hafta içinde yeniden alınmalıdır.
Fenilketonüri Hastaları Anne Sütüyle Beslenebilir mi?
Anne sütüyle beraber fenilalaninsiz medikal mamalar kullanılabilir. Takiben, kan fenilalanin değerleri yakından izlenerek, bebeklerin anne sütüyle beslenmesine izin verilebilir.
Fenilketonürili Hastaların Tüketmemesi Gereken Ürünler Nelerdir?
- Süt ve süt ürünü içerikli gıdalar
- Yumurta
- Et ve et ürünleri
- Hayvana ait iç organlar
- Ekmek
- Her çeşit kuru yemiş
- Baklagiller sınıfında yer alan yiyecekler
- Hazır besin ürünleri
- Aspartam ve fenilalanin içeren bütün içecek, sakız ve yiyecekler
Hastalığın Önlenmesi Mümkün müdür?
Bu hastalık kalıtsal bir hastalık olduğu için önlenemez. Ancak, erken tedavi ile nörolojik rahatsızlıklar ve hasarlar önlenerek, sağlıklı bir yaşama devam edilebilir.
